O Κλοντ Πικάσο, γιος της Φρανσουάζ Ζιλό και αδελφός της Παλόμα, δεν πίστευε στ΄ αυτιά του όταν πριν απο τρεις μήνες χτύπησαν την πόρτα του γραφείου του, στο Παρίσι, ένας εβδομηντάχρονος χωρικός από τη Νότια Γαλλία, ονόματι Πιερ Λε Γκενέκ, συνταξιούχος ηλεκτρολόγος, και η σύζυγός του Ντανιέλ, οι οποίοι ούτε λίγο ούτε πολύ του ανακοίνωσαν ότι έχουν εδώ και χρόνια στην κατοχή τους γνήσια έργα του Πικάσο, δωρισμένα από τον ίδιο, ικανά να γεμίσουν ένα μουσείο. Η κεραμίδα για τον μοναδικό εν ζωή άρρενα κληρονόμο του Πικάσο ήταν πολλαπλή, καθ΄ όσον θεωρείται εξπέρ στο να ξεχωρίζει από μακριά τη γνησιότητα των πινάκων του πατέρα του και οι φωτογραφίες που του είχαν στείλει τα δυο γερόντια δεν άφηναν κανένα περιθώριο για αμφιβολίες. Ενας λόγος παραπάνω που ο Κλοντ, ταμένος στην καταγραφή και την ταυτοποίηση όλων των έργων του Πικάσο που κυκλοφορούν στις τέσσερις ακρες της Γης μέσα σε μουσεία και μυστικοπαθείς ιδιωτικές συλλογές, νόμιζε ότι ύστερα από τέσσερις δεκαετίες σκληρής δουλειάς και λεπτομερειακής έρευνας είχε τελειώσει πια με την κολοσσιαία αυτή προσπάθεια.
Τα 271 άγνωστα έργα που βρέθηκαν στο γκαράζ του συνταξιούχου και της κυράς του αλλάζουν άρδην όχι μόνο τα αρχειακά δεδομένα, αλλά και τη μέχρι τώρα αντίληψη για την προσωπικότητα του Πικάσο και τον τρόπο που είχε να σχετίζεται με τους ανθρώπους. Είχε άραγε στ΄ αλήθεια χαρίσει όλους αυτούς τους πίνακες στον νεαρό τότε ηλεκτρολόγο, που φρόντιζε τα συστήματα συναγερμού στα σπίτια του στη Νότια Γαλλία από το 1970 μέχρι το 1973, ή μήπως, ολοκληρώνοντας τη δουλειά του, μαζί με τα εργαλεία της δουλειάς ο μάστορας φόρτωνε στην καρότσα της καμιονέτας του κι από έναν καμβά; Κι αν ήταν κλοπή, πώς και δεν κατάλαβε ο Πικάσο τη σταδιακή εξαφάνιση από το ατελιέ του κοντά τριακοσίων πινάκων; Κι αν ήταν δωρεά, γιατί ο ζωγράφος δεν μίλησε ποτέ του γι΄ αυτήν, ούτε κανείς από τους φίλους του αντελήφθη μια κάποια οικειότητα με τον ηλεκτρολόγο του χωριού που να δικαιολογεί ένα τέτοιο δωράκι, σημερινής αξίας ογδόντα εκατομμυρίων ευρώ; Στην παραπάνω σπαζοκεφαλιά υπολογίστε και το γεγονός ότι το γέρικο ζευγάρι παρουσιάστηκε οικειοθελώς στον Κλοντ Πικάσο, χωρίς να έχει προηγηθεί η παραμικρή έρευνα για χαμένα έργα του ζωγράφου. Την, έτσι κι αλλιώς, σουρεαλιστική αυτή κατάσταση ανέλαβε προ ημερών να χειρισθεί η γαλλική Αστυνομία και Δικαιοσύνη με έναν εξίσου σουρεαλιστικό τρόπο. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Πόθεν έσχες;
Πριν ανταλλάξουν το πρώτο μπονζούρ με τον Κλοντ Πικάσο στο Παρίσι, τα δυο γερόντια από τον Νότο προσπάθησαν να λύσουν το θέμα τους δι΄ αλληλογραφίας. Οι τρεις φάκελοι, που άρχισαν να φτάνουν στο γραφείο του υιού Πικάσο από τα μέσα Ιανουαρίου του 2010 μέχρι τον περασμένο Απρίλιο, περιείχαν ενενήντα τρεις κακής ποιότητας φωτογραφίες έργων. Ο Κλοντ Πικάσο απέφυγε ευγενικά το πιεστικό αίτημα των επιστολογράφων να πιστοποιήσει δι΄ αλληλογραφίας τη γνησιότητα των εικονιζόμενων και κάλεσε τους Λε Γκενέκ να τα πουν από κοντά. Πράγματι, τον Σεπτέμβριο ο εβδομηντάχρονος, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, χτύπησε ντροπαλά την πόρτα του παρισινού γραφείου που βρίσκεται στην περιοχή της Οπερας. «Ο κύριος φορούσε παλιομοδίτικο σακάκι και γραβάτα», παρατήρησε η γραμματέας του Κλοντ Πικάσο, «και η κυρία είχε χτενιστεί προσεκτικά και είχε βαμμένα τα νύχια της», αλλά έκαναν μπαμ από μακριά ότι ήταν επαρχιώτες. Μετά την καθιερωμένη χειραψία α λα φρανσέζ, ο κύριος Λε Γκενέκ άνοιξε μια μαύρη βαλίτσα με ρόδες και άπλωσε στο τραπέζι σκίτσα, ζωγραφιές, λιθογραφίες, προσχέδια και άγνωστους πίνακες της μπλε περιόδου, όλα καλοδιατηρημένα και εντελώς άθικτα από τον χρόνο.
Οσο ξετυλιγόταν ο αμύθητος αυτός θησαυρός, οι τέσσερις παρόντες, ο υιός Πικάσο, η γραμματέας του και το ζευγάρι, δεν έβγαλαν κιχ. «Σχεδόν κρατούσαμε την αναπνοή μας», εξομολογήθηκε σε άγγλους δημοσιογράφους η γραμματέας, υπολογίζοντας ότι όλα αυτά τα άγνωστα αριστουργήματα είχαν για ώρες ταξιδέψει με τρένο μέσα σε μια φτηνή βαλίτσα ρούχων, πλακωμένη από τα μπαγκάζια άλλων ταξιδιωτών που πήγαιναν εκείνη τη μέρα στο Παρίσι μέσω Κυανής Ακτής. Ο εξήντα τριών ετών σήμερα Κλοντ Πικάσο δεν πίστευε στα μάτια του. «Οι τρίχες της κεφαλής μου σηκώθηκαν όρθιες», εξομολογήθηκε στους φίλους του. Την αρχική κατάπληξη διαδέχτηκε ένα σφοδρό κύμα καχυποψίας. Η «ταχυβιοψία» έδειξε ότι τα έργα ήταν όλα γνήσια, αλλά ο ισχυρισμός των Λε Γκενέκ ότι ήταν δώρα από τον μεγάλο μετρ δεν αποδεικνυόταν με κανέναν τρόπο, αφού δεν υπήρχε πουθενά αφιέρωση. «Ο Πικάσο ήταν πολύ γενναιόδωρος και χάριζε συχνά έργα του σε ανθρώπους που είχαν οικονομικά προβλήματα, ακόμη κι όταν ήξερε ότι αυτά θα πήγαιναν κατευθείαν για πούλημα. Δεν παρέλειπε όμως ποτέ να βάλει πάνω τους ιδιόχειρη αφιέρωση, για να γίνεται η δωρεά διακριτή από προϊόντα κλοπής και παραχάραξης», λέει ο Κλοντ Πικασό. Κι εδώ το ζεύγος Λε Γκενεκ φάνηκε απολύτως εκτεθειμένο.
Γκαράζ ο παράδεισος
Στις 5 Οκτωβρίου, με απόλυτη μυστικότητα και ενώ το ζεύγος Λε Γκενεκ ήταν κάτω από διακριτική αστυνομική παρακολούθηση, οι Αρχές έκαναν ντου στο αγροτόσπιτο του ηλεκτρολόγου και αντίκρυσαν το θαύμα. Διακόσια εβδομήντα ένα έργα του Πικάσο ακουμπισμένα στο πάτωμα του γκαράζ, στηριγμένα το ένα επάνω στο άλλο πλαγιαστά στους τοίχους. «Δεν τα έκλεψα, μου τα έδωσε ο μετρ και η γυναίκα του η Ζακλίν μέσα σε σακούλες σκουπιδιών», επαναλαμβάνει ο μεσιέ Λε Γκενέκ. Δεδομένου ότι η Ζακλίν Ροκ, τελευταία σύζυγος του Πικάσο, έχει πεθάνει από το 1986, ο ισχυρισμός δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη. Οσο περνάει ο καιρός, τόσο ο Κλοντ Πικάσο πείθεται ότι βρίσκεται ενώπιον μιας πρωτοφανούς κλοπής. «Ο πατέρας μου δεν χάριζε ποτέ τόσα έργα μαζεμένα σε ένα πρόσωπο. Ποτέ δεν θα έδινε μια πλήρη σειρά σχεδίων πάνω σε ένα θέμα, όπως οι δεκατέσσερις σπουδές για τις Τρεις Χάριτες».
Υπεράνω υποψίας
Κι όμως, η ζωή του ζεύγους Λε Γκενέκ δεν δείχνει ανθρώπους που πλουτίζουν με κλοπές έργων τέχνης. Το αντίθετο. Οι συγχωριανοί τους μιλούν για ένα ζευγάρι με τρόπο ζωής στα όρια της αξιοπρέπειας. Ενας λόγος παραπάνω που μόνοι τους πήγαν και μπήκαν στο στόμα του λύκου, αποκαλύπτοντας έναν θησαυρό που έμενε ανεκμετάλλευτος επί σαράντα χρόνια. Αλλά και πάλι, τι αξία έχει ένας στοκαρισμένος «Πικάσο», αν δεν καταγραφεί και δεν συνοδευτεί από πιστοποιητικό γνησιότητας; Η υπόθεση φαίνεται ότι έχει κολλήσει, αφού οι δικαστικές Αρχές δεν μπορούν να αποφασίσουν αν στέκει η αγωγή κατ΄ αγνώστων που έχει καταθέσει ο υιός Πικάσο, ο οποίος υποστηρίζει ότι οι κάτοχοι των έργων πιθανόν να είναι απλοί κλεπταποδόχοι. Ετσι το ζεύγος Λε Γκενέκ δεν έχει μέχρι στιγμής καμιά δικαστική εμπλοκή, ούτε έχει υποστεί κανενός βαθμού ανακριτική διαδικασία. Ο Κλοντ Πικάσο πάντως βιάζεται να κλείσει το θέμα, για να φτιάξει ένα καινούργιο μουσείο αφιερωμένο στα τελευταία αδέσποτα έργα του πατέρα του. Ή μήπως υπάρχουν κι άλλα;
No comments:
Post a Comment